ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਏ ਤਿੰਨ ’ਚੋਂ ਇੱਕ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਤੰਤੂ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਕਾਰ : ਅਧਿਐਨ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ – ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਏ ਮਰੀਜਾਂ(Covid-19 patients) ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਹੈਰਾਨਕੁਨ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ -19 ਦੇ 2,30,000 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਚ ਵਿਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਕ ਤਿਹਾਈ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗ ਦੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਨਿਓਰੋਲੌਜੀਕਲ(neurological) ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ(psychiatric diagnosis) ਸਬੰਧੀ ਵਿਕਾਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 13 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਤੰਤੂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ(neurological) ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅਧਿਐਨ, ਬੁੱਧਵਾਰ ਦਿ ਲੈਂਸੈੱਟ ਸਾਈਕਿਆਟ੍ਰੀ ਰਸਾਲੇ(The Lancet Psychiatry journal) ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ (Oxford University researchers) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰਸ-ਕੋਵੀ -2 ਵਾਇਰਸ(SARS-CoV-2 virus) ਗੰਭੀਰ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੋਵਿਡ -19 ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾੜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਆਈਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕੋਵਿਡ -19 ਦੇ ਨਿਦਾਨ ਵਿੱਚ ਨਿਉਰੋਲੌਜੀਕਲ ਵਿਕਾਰ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੋਵਿਡ -19 ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੂਡ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲੈਂਸੈੱਟ ਅਧਿਐਨ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਅਧਾਰਿਤ ਟ੍ਰਾਈਨੇਟੈਕਸ ਨੈਟਵਰਕ - ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਿਹਤ ਖੋਜ ਨੈਟਵਰਕ - ਤੋਂ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ, 2,36,379 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਰਿਕਾਰਡ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ।

ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ 10 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਜੋ 20 ਜਨਵਰੀ 2020 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ 13 ਦਸੰਬਰ 2020 ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਜਿੰਦਾ ਸਨ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ 1,05,579 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਇਨਫਲੂਐਂਜ਼ਾ ਨਾਲ ਜਾਂਚਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2,36,038 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹ ਦੀ ਨਾਲੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਲਾਗਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਸਿੱਟੇ-

ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੋਵਿਡ -19 ਦੇ 34 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗ ਦੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਨਿਉਰੋਲੌਜੀਕਲ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਗਾੜ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 13 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਦਿਮਾਗੀ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਹੈ।

ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ, 17 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬੇਚੈਨੀ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, 14 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮੂਡ ਵਿਗਾੜ, 7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਅਤੇ 5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਨਾਲ ਨਿਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਨਿਉਰੋਲੌਜੀਕਲ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਘੱਟ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ – ਬ੍ਰੇਨ ਹੈਮਰੇਜ ਲਈ 0.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਇਸਕੇਮਿਕ ਸਟ੍ਰੋਕ ਜਾਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਦੌਰੇ ਲਈ 2.1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਲਈ 0.7% ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ।
ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੇਖਕ ਪਾਲ ਹੈਰੀਸਨ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਇਹ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਅਸਲ-ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਡੇਟਾ ਹੈ। ਉਹ ਕੋਵਿਡ -19 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਦੇ ਉੱਚ ਰੇਟਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਵਿਗਾੜਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਟਰੋਕ ਅਤੇ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ) ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।”

ਹੈਰੀਸਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਹਾਲਾਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜੋਖਮ ਥੋੜ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਕਾਰਨ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਲਈ ਸਾਰੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਫ਼ੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਹਨ।”

ਗੰਭੀਰ ਕੋਵਿਡ ਨਿਓਰੋਲੌਜੀਕਲ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ’ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਲਾਗ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੰਤਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵੀ ਕੀਤੀ।

ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇਹ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਗੰਭੀਰ ਕੋਵਿਡ -19 ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਉੱਚ ਖਤਰਾ ਸੀ - 38 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ - ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ 34 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇ ਉਲਟ।

ਜੋਖਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ 46 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਵਧ ਗਿਆ ਜੋ ਸਖਤ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਸਨ, ਅਤੇ 62 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜੋ ਲਾਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਲਾਪ(delirium) ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਸਨ।

ਟੀਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਫਰੇਮ ਵਿੱਚ ਫਲੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਹ ਦੀ ਨਾਲੀ ਦੀ ਲਾਗ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਤੰਤੂ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੀਆਂ ਜਟਿਲਤਾਵਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਕੋਵਿਡ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਕੋਵਿਡ -19 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਲੂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਉਰੋਲੌਜੀਕਲ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਿਦਾਨ ਦਾ 44 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਜੋਖਮ ਸੀ।

ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਸਹਿ-ਲੇਖਕ, ਮੈਕਸ ਟੈਕੇਟ ਨੇ ਕਿਹਾ। “ਸਾਡੇ ਨਤੀਜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਵੀਡ -19 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿਮਾਗ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹਨ, ਜੋ ਫਲੂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਲਾਗਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜੋਖਮ ਦੇ ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ ਲਈ ਮੇਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,”

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਹੁਣ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੇਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਮਕੈਨੀਜ਼ਮ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਜਾਂ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਖੋਜ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।”