Cyber Fraud: ਲੋਨ ਐੱਪ ਏਜੰਟਾਂ ਦੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਜਾਣੋ RBI ਦੇ ਟਿਪਸ

Cyber Fraud:  ਡਿਜੀਟਾਈਜੇਸ਼ਨ ਵਧਣ ਨਾਲ ਸਾਈਬਰ ਕਰਾਈਮ (Cyber Crime) ਅਤੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਠੱਗੀ ਵੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਤਾਜ਼ਾ ਮਾਮਲਾ ਉਧਾਰ ਐਪ ਦੁਆਰਾ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੁੰਬਈ ਅਜਿਹੇ ਠੱਗਾਂ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਦਰਅਸਲ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਲੋਨ ਐਪ ਦੇ ਰਿਕਵਰੀ ਏਜੰਟ ਤੋਂ ਧਮਕੀਆਂ ਦੇ ਕੇ ਪੈਸੇ ਵਸੂਲਣ ਦੇ ਕਈ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਕਈ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ 6-7 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਲਈ ਵੀ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਕੁੱਲ ਰਕਮ ਤੋਂ ਦੁੱਗਣੇ ਵਿਆਜ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਮੋੜਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਬਣਾ ਕੇ ਜਨਤਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਉਦਾਸੀ ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵੀ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਿਕੰਜਾ ਕੱਸਣ 'ਚ ਨਾਕਾਮ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਦਰਅਸਲ, ਗੂਗਲ ਪਲੇ ਸਟੋਰ (Google Play Store) 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੋਨ ਐਪਸ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਿੱਧੇ ਵੈਬਸਾਈਟ ਤੋਂ ਹੀ ਲੋਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਫਰਜ਼ੀ ਲੋਨ ਐਪ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾਵੇ

• ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਧਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਐਪ ਜਾਂ ਕੰਪਨੀ ਬਾਰੇ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾਲ ਕਰਜ਼ਾ ਵੰਡ ਰਹੀ ਹੈ।


• ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਲੋਨ ਐਪ ਕਿਸੇ ਬੈਂਕ ਜਾਂ NBFC ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਲੋਨ ਵੰਡਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਬੰਧਿਤ ਬੈਂਕ ਜਾਂ NBFC ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਜਾਂਚ ਵੀ ਕਰੋ।


• ਐਪ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜੋ ਵੀ ਲੋਨ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਉਸ ਦੀਆਂ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਵੀ ਕਰਵਾ ਲਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਆਜ ਨਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।


• ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਲੋਨ ਐਪ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਗਾਊਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸ਼ਤ, ਮਿਆਦ ਅਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਢੰਗ ਬਾਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਲੋਨ ਐਪਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।


• ਐਪ ਤੋਂ ਲੋਨ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਵਿਆਜ ਦਰ ਬਾਰੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਐਪ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ 4 ਫੀਸਦੀ ਵਿਆਜ 'ਤੇ ਲੋਨ ਦੇਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਆਜ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਵਸੂਲੇ ਜਾਵੇਗਾ ਜਾਂ ਸਾਲਾਨਾ। ਕੁਝ ਐਪਸ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ 4 ਫੀਸਦੀ ਵਿਆਜ 'ਤੇ ਲੋਨ ਦੇਣਗੇ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਰ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਡੇ 'ਤੇ ਸਾਲਾਨਾ 48 ਫੀਸਦੀ ਵਿਆਜ ਦਾ ਬੋਝ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ

• ਲੋਨ ਐਪਾਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਾ ਕਰੋ ਜੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਫੀਸ ਜਾਂ ਵੱਧ ਪੂਰਵ-ਭੁਗਤਾਨ ਜਾਂ ਪ੍ਰੀ-ਕਲੋਜ਼ਰ ਫੀਸਾਂ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ।


• ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਐਪ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਡੈਬਿਟ-ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਪਿੰਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮਾਨ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੰਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ।


• ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਐਪ ਦੀ ਰੇਟਿੰਗ ਅਤੇ ਸਮੀਖਿਆ ਦੀ ਵੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਲੋਨ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹੋ।


• ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਬੈਂਕ ਜਾਂ NBFC ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਐਪ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਲੋਨ ਲਈ ਅਪਲਾਈ ਕਰੋ।

ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ RBI ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ?

ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਲਗਭਗ 1,100 ਲੋਨ ਵੰਡਣ ਵਾਲੀਆਂ ਐਪਸ ਸਰਗਰਮ ਹਨ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ 600 ਦੇ ਕਰੀਬ ਐਪ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ 80 ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਟੋਰਾਂ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ, ਅਜਿਹੀ ਐਪ ਤੋਂ ਲੋਨ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।