ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰੋਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ ? ਜਾਣੋ ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹਰ ਅਵਨੀਤ ਕੌਰ ਬੇਦੀ ਦੇ ਰਾਏ

ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਦਾ ਭਾਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਮ ਸਮੇਂ 'ਚ ਵੱਧਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਤਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਆਪਣੇ ਭਾਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੱਲ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿੰਨੇ ਪਤਲੇ ਜਾ ਮੋਟੇ ਹੋ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰੋਂ ਕਿੰਨਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋ। ਆਓ ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹਰ ਅਵਨੀਤ ਬੇਦੀ ਤੋਂ ਜਾਣਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਦਾ ਅਸਲ ਮਤਲਬ ਕਿ ਹੈ-

ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹਰ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ ਕੀ ਸਾਡਾ ਭਾਰ ਸਾਨੂੰ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੱਲ। ਭਾਰ ਘਟਾਉਣਾ ਸਿਰਫ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿੰਨੇ ਪਤਲੇ ਜਾਂ ਮੋਟੇ ਹੋ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਅੰਦਰੋ ਕਿੰਨਾ ਤੰਦਰੁਸਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ।

View this post on Instagram

A post shared by News18Punjab (@news18punjab)

ਭਾਰ ਨੂੰ ਨੱਪਣ ਲਈ ਸਧਾਰਨ ਤੋਲ ਸਕੇਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਪਦੰਡ ਹਨ। ਸਹੀ ਭਾਰ ਤੁਹਾਡੀ ਉਮਰ, ਕੱਦ ਅਤੇ ਭਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਆਓ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰੀਏ।

ਬੇਸਲ ਮੈਟਾਬੋਲਿਕ ਰੇਟ (BMI)ਇੱਕ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਭਾਰ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਡੀ ਮਾਸ ਇੰਡੈਕਸ ਦੀ ਗਣਨਾ ਭਾਰ ਨੂੰ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਉਚਾਈ ਨਾਲ ਮੀਟਰ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। BMI ਮੋਟਾਪੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਐਨਰਜੀ ਮਲ ਨਿਊਟ੍ਰੀਸ਼ਨ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਟੂਲ ਹੈ।

.BMI ਮੋਟਾਪੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਐਨਰਜੀ ਮਲ ਨਿਊਟ੍ਰੀਸ਼ਨ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਟੂਲ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਮੇਰੇ ਪਿਛਲੇ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

BMI ਦੀ ਗਣਨਾ

ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰ ਮੀਟਰ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਉਚਾਈ ਨਾਲ ਭਾਗ

BMI= mt.square ਵਿੱਚ kg/ht ਵਿੱਚ wt

BMI ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਰੇਂਜਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ

BMI KG/ਮੀਟਰ ਵਰਗ

Underweight .< 19

Normal wt 19 -22.9

Overweight. 23-24.9

Obesity class1) 25-29.9

Obesity-class 2). 30-34.9

Obesity-class 3) .> 35

ਇਹ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਮਾਪਦੰਡ ਹੈ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਰ ਜਾਂ ਮੋਟੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਰਡੀਓਵੈਸਕੁਲਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਸ਼ੂਗਰ, ਜਾਂ ਥਾਇਰਾਇਡ ਸਿੰਡਰੋਮ ਵਰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਭਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋ ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਾਕਟਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਜਾਣੂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਡੀ ਮਾਸ ਇੰਡੈਕਸ (BMI) ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣਨ ਲਈ ਅੰਗੂਠਾ ਨਿਯਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਵਜ਼ਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸੀਮਾਵਾਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ -

ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਜਾਂ ਐਡੀਪੋਜ਼ ਟਿਸ਼ੂਜ਼ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਬਣਤਰ ਮੈਟਾਬੌਲਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇਨਐਕਟਿਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਭਾਰ ਘੱਟ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ BMR ਉਦੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੁੱਲ ਭਾਰ ਨਾਲੋਂ ਉੱਚ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ 'ਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਾਈਟ ਮੁਤਾਬਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਐਡੀਮਾ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ BMR ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਅਨੁਪਾਤ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ BMI ਘਟਦਾ ਹੈ। ਬਾਡੀ ਬਿਲਡਰਾਂ ਵਿੱਚ BMI ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਮੋਟੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮਾਪਦੰਡ ਕੁਝ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਇਸਲਈ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਿਯਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੀ ਸਾਡਾ ਮਰੀਜ਼ ਉਸਦੇ ਭਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਜਾਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੈ।

ਦੂਜਾ ਮਾਪਦੰਡ ਹੈ- ਕਮਰ-ਹਿੱਪ ਅਨੁਪਾਤ(Waist–hip ratio)

ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਆਮ ਕਮਰ ਦਾ ਘੇਰਾ 80 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ 90 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਮਰ ਦਾ ਘੇਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੇਂਜਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਮੋਟਾਪਾ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼, ਕਾਰਡੀਓਵੈਸਕੁਲਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਡੀਜਨਰੇਟਿਵ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਜੋਖਮ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਆਮ ਤੋਰ 'ਤੇ ਕਮਰ-ਹਿੱਪ ਵਿਚਕਾਰ 10 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦਾ ਅੰਤਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਕਮਰ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ 80 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ ਕਮਰ ਤੋਂ ਹਿੱਪ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ 0.8 ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਲਟ- ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਲਈ 0.9 ਹੈ। ਜੇ ਕੁਝ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਵਧੇਰੇ WHR ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਸ਼ੂਗਰ ਜਾਂ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਿਹਤ ਇੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ, ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਦੌਲਤ, ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ।