Online Fraud Awareness: ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਮਾਏ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਔਨਲਾਈਨ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਇੰਝ ਬਚਾਓ, ਪੜ੍ਹੋ ਆਸਾਨ ਟਿਪਸ

Online Frauds in India: ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਨੇ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤਕ ਆਸਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਇਸ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਕਿਸੇ ਕੋਲੋਂ ਲੁਕੇ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਅੱਜ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਵਧਦੀ ਪਹੁੰਚ ਨਾਲ ਆਮ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕੁਸ਼ਲ ਜਰੂਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੋਏ ਹਨ।

ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦਾ ਦੌਰ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਨਵੇਂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਘੁਟਾਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਔਨਲਾਈਨ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਿੱਚ 50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ OTP ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ।

ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਉਪਰੰਤ ਪਤਾ ਲਗਿਆ ਕਿ ਘੁਟਾਲਾ ਇੱਕ ਸਿਮ ਸਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਦੋ-ਕਾਰਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਅਤੇ ਤਸਦੀਕ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਪੀੜਤ ਦੇ ਖਾਤਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।

ਆਓ ਜਾਣੀਏ ਕਿ ਹੁਣ ਆਮ ਉਪਭੋਗਤਾ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਗੁਪਤ ਵੇਰਵਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੂਜ਼ਰ ਆਈਡੀ, ਲੌਗਇਨ / ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਪਾਸਵਰਡ, ਓਟੀਪੀ, ਡੈਬਿਟ/ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਿੰਨ, ਸੀਵੀਵੀ, ਮਿਆਦ ਪੁੱਗਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇਹ ਟਿਪਸ ਆਪਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ?

1. ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ਇਹ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ, ਲੌਗਇਨ ਆਈ.ਡੀ., ਪਾਸਵਰਡ, ਪਿੰਨ, UPI-ਪਿੰਨ, OTP, ATM/ਕਾਰਡ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਬੈਂਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਸਮੇਤ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵੀ ਸਾਂਝੇ ਨਾ ਕਰੋ।

2. ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬੈਂਕ, ਐਸਬੀਆਈ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਡਿਜੀਟਲ ਬੈਂਕਿੰਗ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵਾਈਸੀ ਨੂੰ ਅੱਪਡੇਟ ਨਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤੇ ਨੂੰ ਬਲੌਕ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਵੀ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲ/ਈਮੇਲ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਪਡੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਲਿੰਕ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਢੰਗ ਹੈ।

3. ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ/ਡਿਵਾਈਸ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਨਾ ਕਰੋ।

4. ਬੈਂਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਬੈਂਕ / NBFC / ਈ-ਵਾਲਿਟ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰੋ ਜਾਂ ਸ਼ਾਖਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।

5. ਪੈਸਿਆਂ ਦੀ ਰਸੀਦ ਵਾਲੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਬਾਰਕੋਡਾਂ/ਕਿਊਆਰ ਕੋਡਾਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਜਾਂ MPIN ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

6. ਔਨਲਾਈਨ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ, ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ/ਐਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

7. ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ।

8. ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ਨੂੰ ਡੈਬਿਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ OTP ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੇ ਬੈਂਕ / ਈ-ਵਾਲਿਟ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰੋ।

9. ਈ-ਕਾਮਰਸ/ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ/ਈ-ਮੇਲ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਨਾਲ ਲਿੰਕ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਂਝਾ ਪਾਸਵਰਡ ਨਾ ਰੱਖੋ।

10. ਤੁਹਾਡੀ ਈਮੇਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਾਸਵਰਡ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤੇ ਨਾਲ ਲਿੰਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਈਮੇਲ ਪਹੁੰਚ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

11. ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ, ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰਸੀਦ, ਜਾਂ ਲਾਟਰੀ ਜਿੱਤਣ ਲਈ RBI ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਤਰਫੋਂ ਪੈਸੇ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਕੇ ਗੁੰਮਰਾਹ ਨਾ ਹੋਵੋ।

12. ਆਪਣੇ ਵਿੱਤੀ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਤੋਂ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਲਈ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਈਮੇਲ ਅਤੇ ਫ਼ੋਨ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ। ਕਾਰਡ/ਖਾਤੇ/ਵਾਲਿਟ ਨੂੰ ਬਲੌਕ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੇ ਬੈਂਕ/ਐਨਬੀਐਫਸੀ/ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖੇ ਗਏ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੈਰ-ਅਧਿਕਾਰਤ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।

13. ਆਪਣੇ ਕਾਰਡ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸੀਮਾਵਾਂ ਸੈੱਟ ਕਰੋ।

14. ਆਪਣੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਨੂੰ ਕੋਰੀਅਰ ਨਾ ਕਰੋ।

15. ਆਪਣੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਜਾਂ ਉਧਾਰ ਨਾ ਦਿਓ।

ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਹਕ ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਗਾਹਕ ਸੇਵਾ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਤੁਰੰਤ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕੋ ਅਤੇ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕੋ।