What is Child Abuse: ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਬਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ, ਜਾਣੋ ਸੰਕੇਤ 'ਤੇ ਉਪਾਅ

What is child abuse:  ਬਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਪਰਾਧ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਹੈ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਅਪਰਾਧ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੀੜਤ ਬੱਚੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਨਾਅ ਦੇ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (ਡਬਲਯੂਐਚਓ) ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ 2-17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 1 ਬਿਲੀਅਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਹਿੰਸਾ ਜਾਂ ਅਣਗਹਿਲੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇੰਟਰਪੋਲ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 2017 ਤੋਂ 2020 ਤੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਬਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ 24 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਹੋਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 80% 14 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਸਨ।

ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਕੜਿਆ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਾਲਗ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਬਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ, ਪਛਾਣਨ ਅਤੇ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਈਏ। ਸਾਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅਕਸਰ ਬੱਚਾ ਦੋਸ਼ ਜਾਂ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਡਰੋਂ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਉਹ ਸ਼ਰਮ ਅਤੇ ਨਮੋਸ਼ੀ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਬਾਲਗਾਂ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਆਵਾਜ਼ ਚੁੱਕਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਦੀਆਂ ਆਮ ਕਿਸਮਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।

ਸਰੀਰਕ ਤਸੀਹੇ

ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਜਾਂ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਨੁਕਸਾਨ, ਜੋ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਰੀਰਕ ਸੱਟ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਵੀ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

• ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ, ਲੱਤ ਮਾਰਨਾ, ਸਾੜਨਾ ਜਾਂ ਕੁੱਟਣਾ।


• ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਹਿਲਾਓਣਾ


• ਬੱਚੇ ਦਾ ਦਮ ਘੁੱਟਣਾ ਜਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਡੁਬਾਉਣਾ


• ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇਣਾ


• ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹਣਾ


• ਭੋਜਨ, ਦਵਾਈਆਂ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਨਾ ਦੇਣਾ

ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ

ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨ ਬੇਹੱਦ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬੱਚੇ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ, ਦਰਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਹੀ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਸਰੀਰਕ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਂ ਮੌਖਿਕ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਅਣਚਾਹਿਆ, ਬੇਕਾਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰਹੀਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਘੱਟ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਤਣਾਅ, ਚਿੰਤਾ, ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨਹੀਣਤਾ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅਸਥਾਈ ਉਮੀਦਾਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ

• ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨਾ


• ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ 'ਤੇ ਖਰਾ ਉਤਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇਣਾ


• ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ


• ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਸਮਝਣਾ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨਾ


• ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਈਲੈਂਟ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ


• ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇਮੋਸ਼ਨਜ਼ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਨਾ

ਅਣਦੇਖਿਆਂ ਕਰਨਾ

ਬਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਸਰੀਰਕ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਵੀ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਾਲ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰੂਪ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

• ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ, ਆਸਰਾ, ਕੱਪੜੇ, ਡਾਕਟਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਲੋੜਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਹੋਣਾ।


• ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਘਰ ਛੱਡਣਾ


• ਅਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਉਣਾ ਜਿੱਥੇ ਬੱਚਾ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਜਿਨਸੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ


• ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਾ ਹੋਣਾ

ਬਾਲ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਸੰਕੇਤ

ਘਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਕੁਝ ਖਾਸ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਹਰ ਬੱਚਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਲਈ ਵੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।

• ਬਿਮਾਰ ਹੋਣਾ


• ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਮੂਡ ਵਿੱਚ ਅਸਪੱਸ਼ਟ ਤਬਦੀਲੀਆਂ


• ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਲੱਛਣ


• ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿੜਚਿੜਾ ਹੋਣਾ


• ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ


• ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਕੂਲ ਦਾ ਛੁੱਟਣਾ


• ਅਢੁਕਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣਾ


• ਨਸ਼ੇ ਜਾਂ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ

ਬਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਉਪਾਅ

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੌਕੰਨੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਕੁਝ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਬਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦੇ ਹੋ।

• ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ।


• ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸੰਕੋਚ ਨਾ ਕਰੋ, ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਨਾ ਕਰੋ।


• ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ।


• ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਅਣਉਚਿਤ ਵਿਵਹਾਰ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨਾ।


• ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦਿਓ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਰਹੋ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਡਕਟਿਵ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ।


• ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦੇਖਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰੋ ਜਾਂ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰੋ।