Union Budget : ਅਜਿਹਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਜਿਸ ਨੇ ਕਦੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਜਾਣੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਬਜਟ History

ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ 1 ਫਰਵਰੀ, 2022 ਨੂੰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਸਾਲ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ 29 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ 8 ਅਪ੍ਰੈਲ 2022 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਭ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ 'ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਦਾ ਬਜਟ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੀ ਤੀਜੀ ਲਹਿਰ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।

ਬਜਟ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਇਹ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪਤਾ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਬਜਟ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਤੱਥ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਕੌਣ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਵੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਦੁਪਹਿਰ 12 ਵਜੇ ਹੀ ਬਜਟ ਕਿਉਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ ਕਦੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ?
ਬਜਟ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਾਲ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਮਦਨ ਅਤੇ ਖਰਚੇ ਦਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 7 ਅਪ੍ਰੈਲ 1860 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤ ਮੈਂਬਰ ਜੇਮਸ ਵਿਲਸਨ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਆਪ ਹੀ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ।

ਕਿਹੜੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ?
ਕੇਸੀ ਨਿਯੋਗੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਕੱਲੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਹ 1948 ਵਿੱਚ 35 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੌਨ ਮਥਾਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੀਜੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ।

ਬਜਟ ਸਿਰਫ 11 ਵਜੇ ਹੀ ਕਿਉਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਹੁਣ ਬਜਟ ਦੁਪਹਿਰ 11 ਵਜੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਰਾਤ-ਰਾਤ ਭਰ ਬਜਟ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਆਰਾਮ ਮਿਲ ਸਕੇ।

ਕਿਹੜੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ
ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ 10 ਵਾਰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਬਜਟ ਅਤੇ ਦੋ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਹਨ।

ਚਮੜੇ ਦਾ ਲਾਲ ਬੈਗ : ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਆਮਦਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਲ ਚਮੜੇ ਦੇ ਬੈਗ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲਾਲ ਬੈਗ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।