Delhi High Court: ਫੈਮਿਲੀ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਲਾਈ ਗਈ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਰਕਮ ਵਾਜਬ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤਰਕ ਆਧਾਰਿਤ ਹੋਣ ਆਦੇਸ਼
ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਰਕਮ ਵਾਜਬ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੁਕਮ ਤੱਥਾਂ, ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਤਰਕ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਰਕਮ ਵਾਜਬ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੁਕਮ ਤੱਥਾਂ, ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਤਰਕ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਸਟਿਸ ਵਿਪਿਨ ਸਾਂਘੀ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਜਾਂ ਸਥਾਈ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੇਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਅਸਫਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਵਿੱਤੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਫਸਣ।
ਅਦਾਲਤ ਫੈਮਿਲੀ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਪਤਨੀ ਵੱਲੋਂ ਦਾਇਰ ਅਪੀਲ 'ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਕਤ ਪਟੀਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ 1955 ਦੀ ਧਾਰਾ 24 ਤਹਿਤ ਉਸ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਅਪੀਲਕਰਤਾ ਪਤਨੀ ਨੂੰ 30,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਭੱਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਠ ਸਾਲ ਅਤੇ 12 ਸਾਲ ਦੇ ਦੋ ਨਾਬਾਲਗ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖਰਚੇ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ 15,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਉੱਤਰਦਾਤਾ-ਪਤੀ ਦੀ ਆਮਦਨ 4,00,000/- ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਹੈ।
ਉਕਤ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕਰਦਿਆਂ, ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਦੋਸ਼ਪੂਰਨ ਹੁਕਮ ਪਾਸ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਜੱਜ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਧਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਹੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਹਾਂ ਕਿ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨਤ ਕੰਮ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਧਿਰ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨੀ ਦੇ ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਅਸਲ ਆਮਦਨ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਸੀਂ ਫੈਸਲੇ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂ ਅਣਡਿੱਠ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।" ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਉਸ ਸਮੱਗਰੀ, ਤਰਕ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ ਜੋ ਆਦੇਸ਼ ਪਾਸ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇੱਕ ਹੁਕਮ ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਸ ਦੇ ਤੱਥ ਕੀ ਸਨ। ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵਿਵਾਦ ਕੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਖਿਰਕਾਰ ਉਹ ਕੀ ਤਰਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿੱਟੇ ਅਤੇ ਫੈਸਲੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ"। ਇਸ ਲਈ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਮੁੜ ਸੁਣਵਾਈ ਲਈ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਅਤੇ ਤਰਕਸੰਗਤ ਹੁਕਮ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਫੈਮਿਲੀ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਜਵਾਬਦੇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ ਬਲਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਕੂਲ ਫੀਸ ਦਾ ਵੀ ਪੂਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੇਗਾ। ਫੈਮਿਲੀ ਕੋਰਟ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਧਾਰਾ 24 ਦੇ ਤਹਿਤ ਅਰਜ਼ੀ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਤੇਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਪਹਿਲੂ 'ਤੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਕਿ ਕੋਈ ਭੁਗਤਾਨ ਬਕਾਇਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਅਦਾਲਤ ਫੈਮਿਲੀ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਪਤਨੀ ਵੱਲੋਂ ਦਾਇਰ ਅਪੀਲ 'ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਕਤ ਪਟੀਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ 1955 ਦੀ ਧਾਰਾ 24 ਤਹਿਤ ਉਸ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਅਪੀਲਕਰਤਾ ਪਤਨੀ ਨੂੰ 30,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਭੱਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਠ ਸਾਲ ਅਤੇ 12 ਸਾਲ ਦੇ ਦੋ ਨਾਬਾਲਗ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖਰਚੇ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ 15,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਉੱਤਰਦਾਤਾ-ਪਤੀ ਦੀ ਆਮਦਨ 4,00,000/- ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਹੈ।
ਉਕਤ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕਰਦਿਆਂ, ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਦੋਸ਼ਪੂਰਨ ਹੁਕਮ ਪਾਸ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਜੱਜ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਧਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਹੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਹਾਂ ਕਿ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨਤ ਕੰਮ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਧਿਰ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨੀ ਦੇ ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਅਸਲ ਆਮਦਨ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਸੀਂ ਫੈਸਲੇ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂ ਅਣਡਿੱਠ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।" ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਉਸ ਸਮੱਗਰੀ, ਤਰਕ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ ਜੋ ਆਦੇਸ਼ ਪਾਸ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇੱਕ ਹੁਕਮ ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਸ ਦੇ ਤੱਥ ਕੀ ਸਨ। ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵਿਵਾਦ ਕੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਖਿਰਕਾਰ ਉਹ ਕੀ ਤਰਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿੱਟੇ ਅਤੇ ਫੈਸਲੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ"। ਇਸ ਲਈ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਮੁੜ ਸੁਣਵਾਈ ਲਈ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਅਤੇ ਤਰਕਸੰਗਤ ਹੁਕਮ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਫੈਮਿਲੀ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਜਵਾਬਦੇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ ਬਲਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਕੂਲ ਫੀਸ ਦਾ ਵੀ ਪੂਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੇਗਾ। ਫੈਮਿਲੀ ਕੋਰਟ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਧਾਰਾ 24 ਦੇ ਤਹਿਤ ਅਰਜ਼ੀ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਤੇਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਪਹਿਲੂ 'ਤੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਕਿ ਕੋਈ ਭੁਗਤਾਨ ਬਕਾਇਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
