ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਬਿਨਾਂ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਗਰਿਕ, ਜਾਣੋ 9 ਸਾਲ ਦੀ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਦੀ ਸਟੋਰੀ..

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਇੰਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਿਨਾਂ ਜਾਤ ਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਦੀ ਸਟੋਰੀ ਬਹੁਤ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਲੈਣ ਵਾਲਈ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਇਸ ਪਹਿਲੀ ਨਾਗਰਿਕ ਬਾਰੇ ਲੋਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਲੈਣ ਲਈ ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਦੀ ਇਸ ਮਹਿਲਾ ਵਕੀਨ ਨੂੰ 9 ਸਾਲ ਦੀ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਕਰਨੀ ਪਈ ਸੀ।

ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਵੇਲੋਰ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸਨੇਹਾ ਪਾਰਥੀਬਰਾਜ(TN Advocate Sneha parthibaraja) ਸੰਪਰਕ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਾਗਰਿਕ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। 5 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਦੇ ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ ਟੀਐਸ ਸਤਿਆਮੂਰਤੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ(no caste no religion' certificate in india) ਸੌਂਪਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ।

ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਫੈਮਿਨਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ “ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਸਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਹੈ? ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ, ”

ਸਨੇਹਾ ਬਿਲਕੁਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਧੂ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਮੰਗ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਇਹ ਲੜਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਲੜੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੌਜੂਦਾ ਜਾਤੀ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਇਸ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। “ਇਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।”

ਹਰ ਕਦਮ 'ਤੇ ਸਨੇਹਾ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਕ ਵਾਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ 'ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ' ਵਜੋਂ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਜਾਰੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। “ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਜਵਾਬ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ? ”ਸਨੇਹਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਪਰ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹਾਂ ਜਿਸ ਕੋਲ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਅੰਤਰ ਹੈ।

ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਣ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਸਨੇਹਾ ਨੇ ਨਿਆਇਕ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੋਟਰੀ ਪਬਲਿਕ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ। ਬਿਨੈ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਜਾਤ, ਕਿਸੇ ਧਰਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਵਾਪਸ ਜਾਂ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਿਆ। ਧੀਰਜ ਦੀ ਲੰਬੀ ਲੜਾਈ ਆਖਰਕਾਰ 2017 ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ​​ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ 2019 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।

ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਨੇਹਾ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ- ਆਨੰਦਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਅਤੇ ਮਨੀਮੋਝੀ- ਨੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਜਾਤ, ਕਿਸੇ ਧਰਮ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਦਰਅਸਲ, ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਸਨੇਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਸੂਰੀਆ ਅਤੇ ਜੈਨੀਫਰ ਹਨ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਦੂਜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਘਰ ਉਸਦੇ ਵਰਗੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਕੋਈ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅਪਵਾਦ ਸੀ।

ਜਦੋਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੇ ਉਤਸੁਕਤਾ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਰਕਸੰਗਤ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। “ਸਾਡੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪੰਜ ਜਾਂ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸਾਨੂੰ ਡਾਰਵਿਨ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਕਿ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਜੀਵ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਪੇਰੀਆਰ ਅਤੇ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀਆਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦਿੱਤਾ,"

ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਰਾਹ ਅੜਿੱਕਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦਾ, ਬਹਾਦਰ ਔਰਤ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 9 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਸਖਤ ਲੜਾਈ ਲੜੀ।

ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮਾਮਲਾ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਜਾਤ ਨੋ ਧਰਮ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ (No caste, No religion) ਵੀ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਵਕੀਲ ਸਨੇਹਾ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ 9 ਸਾਲ ਤੱਕ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਤਿਰੁਪੱਤੂਰ (Tirupattur) ਵਿੱਚ ਵਕਾਲਤ ਸਨੇਹਾ (Sneha parthibaraja )ਇਸ ਕਦਮ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਤਬਦੀਲੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦੀ ਹੈ। ਸਨੇਹਾ ਪਾਰਥੀਬਰਾਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਾਤ ਤੇ ਧਰਮ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਨਸਾਨ ਹਾਂ।

ਸਨੇਹਾ ਪਾਰਥੀਬਰਾਜ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਮੈਂ ਨਾ ਜਾਤ, ਨਾ ਧਰਮ (No caste, No religion) ਦੇ ਇਸ ਬੰਧਨ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਸਨੇਹਾ ਨੂੰ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਿਯਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਤਿਰੂਪੱਤੂਰ ਦੀ ਉਪ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਪੰਕਜਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅਪਵਾਦ ਹੈ। ਤਸਦੀਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ ਕੋਲ ਹੈ।

ਸਨੇਹਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸਨੇਹਾ ਪਾਰਥੀਬਰਾਜ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਤਿੰਨ ਬੇਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਜਾਤ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਕਾਲਮ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਸਨੇਹਾ ਪਾਰਥੀਬਰਾਜਾ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਲਈ ਅਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਇਸ ਨੂੰ ਟਾਲਦੇ ਰਹੇ। ਸਨੇਹਾ ਪਾਰਥੀਬਰਾਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਤਿਰੁਪੱਤੂਰ ਉਪ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਪੰਕਜਮ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵੀ ਚੈੱਕ ਕੀਤੇ ਗਏ।

ਸਨੇਹਾ ਦਾ ਪਤੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਰਾਜਾ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਤਮਿਲ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਬੇਟੀਆਂ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਅਤੇ ਜਾਤ (No caste, No religion) ਦੀ ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ।  ਟਵਿੱਟਰ 'ਤੇ ਸਨੇਹਾ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੀ ਅਭਿਨੇਤਾ ਤੋਂ ਰਾਜਨੇਤਾ ਬਣੇ ਕਮਲ ਹਾਸਨ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਨੇਹਾ  'ਤੇ ਵਧਾਈ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।