ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਦਮ ਘੁੱਟੇਗੀ ਪਰਾਲੀ, ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਤੱਕ ਐਰੋਸੋਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ 20 ਫੀਸਦ ਵਧ ਸਕਦੈ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਏਅਰੋਸੋਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ 2023 ਤੱਕ 20 ਫੀਸਦੀ ਵਧਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਰਾਜ ਐਰੋਸੋਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ 'ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ' ਰੈੱਡ ਜ਼ੋਨ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ। ਐਰੋਸੋਲ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਲੂਣ, ਧੂੜ, ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਕਾਰਬਨ ਦੇ ਕਣ (PM 2.5 ਅਤੇ PM 10) ਹੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਣ ਹਵਾ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਤ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬੋਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਖੇ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਭਿਜੀਤ ਚੈਟਰਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੀਐਚਡੀ ਗਾਈਡ ਮੋਨਾਮੀ ਦੱਤਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਐਰੋਸੋਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਸੂਝ ਨਾਲ ਸਾਲ 2023 ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿ 2005 ਤੋਂ 2009 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਐਰੋਸੋਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸਰੋਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਤੋਂ ਠੋਸ ਈਂਧਨ ਬਲਣ ਅਤੇ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2010 ਅਤੇ 2014 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਸਾੜਨਾ ਐਰੋਸੋਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਬਣ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 2015 ਅਤੇ 2019 ਵਿੱਚ, ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਿਕਾਸ ਵਿੱਚ 34-35 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਐਰੋਸੋਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਬਣ ਗਿਆ।

ਖੋਜ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਔਸਤ ਐਰੋਸੋਲ ਆਪਟੀਕਲ ਡੂੰਘਾਈ (AOD) ਪੱਧਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੂੰ 0.65 ਅਤੇ 0.70 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ (ਪਰਾਲੀ) ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਰਾਜ ਜਾਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਹੀ ਅੰਕੜੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸਹੀ ਅੰਕੜੇ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ।

ਖੋਜ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਵੇਂ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 'ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਵਰਗੇ ਵਿਕਲਪਕ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।