PM ਮੋਦੀ ਨੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਫੁਮੀਓ ਕਿਸ਼ਿਦਾ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ 'ਚ ਦਿੱਤੇ ਖ਼ਾਸ ਭਾਂਡੇ, ਜਾਣੋ ਖਾਸੀਅਤਾਂ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ (PM Narendra Modi) ਜੀ-7 ਸਮੂਹ (G-7 Summit) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਸਨ। ਉੱਥੇ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦਿੱਤੇ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਫੂਮਿਓ ਕਿਸ਼ਿਦਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਲੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਭੇਂਟ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਜ਼ਮਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨਿਜ਼ਾਮਾਬਾਦ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਬਰਤਨ ਆਦਿ ਕਾਲ ਤੋਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅੱਜ ਤੱਕ ਇਸ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੀ ਮੰਡੀ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ ਹੈ।

ਕਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਕੱਛ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕੁਝ ਘੁਮਿਆਰ ਨਿਜ਼ਾਮਾਬਾਦ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਘੜੇ ਦਾ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਦੇ ਬਿਦਰੀਵੇਅਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਚਾਂਦੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਬਰਤਨ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਵਧੀਆ ਟੈਕਸਟਚਰ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਮੋਲਡ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਗਰਮ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਪਾਊਡਰ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਤੇਲ ਨਾਲ ਰਗੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪੈਟਰਨ ਵਾਲੇ ਖੰਭਿਆਂ ਨਾਲ ਨੋਕਦਾਰ ਟਹਿਣੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਭੱਠੀ ਵਿੱਚ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਛਿਲਕਿਆਂ ਨਾਲ ਧੂੰਏਂ ਵਾਲੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਲੱਖਣ ਚਮਕਦਾਰ ਕਾਲੀ ਸਤਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਤੇਲ ਨਾਲ ਰਗੜ ਕੇ ਭੱਠੇ ਵਿਚ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਫਿਰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਕ ਅਤੇ ਪਾਰਾ ਦੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਪਾਊਡਰ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਪਾਲਿਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲੀਡ ਜਾਂ ਟੀਨ ਅਮਲਗਾਮ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਲਵਰ ਪਾਊਡਰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਾਲੇ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਤਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚਮਕਦਾਰ ਰੰਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਕਈ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟੀ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਲਦਸਤੇ, ਪਲੇਟਾਂ, ਦੀਵੇ, ਚਾਹ ਦੇ ਬਰਤਨ, ਕਟੋਰੇ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਮੂਰਤੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਲੋਹ ਯੁੱਗ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਕਾਲੇ ਪੋਲਿਸ਼ਡ ਵੇਅਰ ਬਰਤਨ ਵਰਗੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕਾਲੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਈ ਹੈ।

ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਕਾਲੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ 'ਇੰਡੀਅਨ ਟਰੱਸਟ ਫਾਰ ਰੂਰਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ' ਵੱਲੋਂ ਨਿਜ਼ਾਮਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬਲੈਕ ਪੋਟਰੀ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਿਜ਼ਾਮਾਬਾਦ ਦੀ ਇਸ ਕਲਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਯਤਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 2015 ਵਿੱਚ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੀਆਈ ਟੈਗ ਦੇ ਨਾਲ, ਨਿਜ਼ਾਮਾਬਾਦ ਦੇ ਕਾਲੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।